NASA, 2027’nin ortalarında astronotları Ay’a geri göndermeyi hedefliyor. Ancak SpaceX’in geliştirdiği Ay iniş aracındaki yavaş ilerleme, Artemis 3 görevini erteleme riski taşıyor.
Güvenlik panelinden kritik uyarı
Cuma günü yapılan kamuya açık bir toplantıda, Havacılık Güvenlik Danışma Paneli üyeleri, SpaceX’in Ay için tasarlanan Starship versiyonunun “yıllarca gecikebileceği” uyarısında bulundu. Panel, bu değerlendirmeyi geçtiğimiz ay Teksas’taki Starbase tesisine yaptıkları ziyaretin ardından paylaştı.
Panel üyesi ve NASA’nın eski Operasyon Direktörü Paul Hill, “HLS (Human Landing System) takvimi ciddi şekilde zorluk yaşıyor ve 2027 hedefi için birkaç yıl gecikme yaşanabilir” dedi.
Neden bu kadar önemli?
Amerikalı astronotların yeniden Ay’a ayak basması, NASA için yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda stratejik bir öncelik. Yeni bir uzay yarışı hızla şekilleniyor; ABD, Çin ve Rusya bu alanda öne geçmek için rekabet ediyor.
Ay’a ilk ulaşan ülke, kimin nerede ne yapabileceği konusunda kuralları koyabilecek. Bu da yalnızca Ay’daki etkinliği değil, uzayda genel hakimiyeti ve askeri-stratejik üstünlüğü de beraberinde getirecek.
ABD Senatosu Ticaret Komitesi Başkanı Ted Cruz da geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Bu, ülkemizin uzay programı için kritik bir dönüm noktası. Uzay artık ulusal güvenlik, ekonomik büyüme ve teknolojik liderlik açısından doğrudan sonuçları olan stratejik bir alan” ifadelerini kullandı.
Süreç nasıl bu noktaya geldi?
NASA, 2021 yılında SpaceX ile anlaşma yaparak, astronotları Ay’a indirecek özel bir Starship versiyonu için çalışmalar başlattı. O dönemde hedeflenen tarih 2024’tü, ancak bu plan yıllar içinde ertelendi.
Bu yıl yaşanan tekrar eden patlamalar ve başarısız testler, Starship HLS’nin geliştirme sürecini yavaşlattı. Her ne kadar 26 Ağustos’ta yapılan son test uçuşu başarılı olsa da birçok kritik teknik aşama hâlâ tamamlanmadı.
En büyük engellerden biri, Starship’in Dünya yörüngesinde yakıt ikmali yapabilmesini sağlayacak kriyojenik yakıt transferi. Bu teknoloji olmadan aracın Ay’a ulaşması mümkün değil.
SpaceX’in çifte öncelikleri
Panelde ayrıca, SpaceX’in Starlink projesi ile Starship HLS arasında öncelik çatışması yaşadığına dikkat çekildi. Starship 3, hem üçüncü nesil Starlink uydularını fırlatmak hem de Artemis 3 için yörünge yakıt depoları ve iniş aracını sağlamak zorunda.
Hill, “Önümüzdeki altı ay içinde yapılacak Starship testleri, 2027’de astronotların Ay’a gidip gidemeyeceğini belirleyecek” diye konuştu.
Alternatif çözüm var mı?
Tüm endişelere rağmen, panel üyeleri SpaceX’in hâlâ tek seçenek olduğunu vurguladı. Hill, “Bu hızda üretim, uçuş temposu, güvenilirlik artışı ve maliyet düşüşünü bir arada sunabilecek başka bir şirket ya da kurum yok” dedi.
Ancak gerçek şu: Eğer SpaceX 2027’ye kadar hazır olamazsa, Artemis 3 görevi de ertelenecek.
NASA, 2023 yılında Jeff Bezos’un şirketi Blue Origin’i Artemis 5 için ikinci bir iniş aracı geliştirmek üzere seçmişti. “Blue Ghost” adı verilen bu aracın geliştirilmesi 3,4 milyar dolarlık bir sözleşme kapsamında sürüyor ve Lockheed Martin, Boeing, Draper, Astrobotic ve Honeybee Robotics gibi dev ortaklar da projede yer alıyor.
